TYPE: Eco-resort masterplan
LOCATION: Bela Crkva municipality, Serbia 
YEAR: 2021. 
SIZE: 2205 m2 / 2.9ha
STATUS: Concept design.
CREDITS: Nikola Stevanovic, Nemanja Kordic, Djordje Mitrovic
 

U Srbiji kao i u svetu pogodjenom ubrzanom urbanizacijom, klimatskim promenama, zagadjenjem i globalnom pandemijom, primetna je sve veća tendencija privremenog pa i stalnog boravka i rada u prirodi. Stoga su turistički kompleksi koji nude neku vrstu autonomije i privatnosti gostiju postali zanimljiva ruralna tipologija naselja koja odogovara aktuelnim potrebama. Gradnja ovakvih kompleksa sa jedne strane ima uspeha u razvoju lokalnih mesta i regiona i popularizaciji aktivnosti u prirodi. Međutim,  često ima i negativne efekte na prirodu kao što je seča šuma, zagadjenje vode i devastacija pejzaža jer se ustaljeni investitorski obrasci gradnje nekretnina u urbanim sredinama prenose u ruralne ili prirodne predele često bez prilagođavanja kako poslovnog koncepta ili koncepta korišćenja tako i načina gradnje,  fukcionisanja i ekploatacije samih kompleksa.

​

Klijent koji je već dugo vlasnik zemljišta je projektnim zadatkom tražio viziju projekta koja će kako svojim sadržajem da obezbedi sve aspekte savremenog resorta kao što su odmor, rekreacija, rad i edukacija. Ali da projekat za lokaciju koja je deo zone zaštite prirode pokrene kroz paticipativni proces lokalne zajednice, nadležnih institucija, nevladinog sektora i evropskih fondova kao i privatnih suinvestitora. Koncept koji smo razvili temu održivosti posmatra na više nivoa: stalno korišćenje (sharing & rent umesto konvencionalnog vlasništva), korišćenje što više ekoloških materijala i načina gradnje, i korišćenje obnovljivih izvora energije, podrška lokalnoj zajednici kroz programe rekreacije i edukacije usmerene ka ekologiji.

Lokacija se nalazi u neposrednoj blizini mesta Kajtasovo a obuhvata deo vodene površine Duli bare, odnosno na njenoj je obali. Do lokacije se dolazi putem Kovin – Bela Crkva i u neposrednoj je blizini mosta preko kanala DTD, kao i samog kanala DTD i Labudovnog okna – dela proširenja Dunava.

​

Sama pozicija kompleksa je od izuzetne važnosti za njegovo buduće funkcionisanje i ta važnost se ogleda u tome što se nalazi na udaljenosti od nekoliko stotina metara od lokacija koje su od velike važnosti kada se govori o prirodnim i kulturnim bogatstvima ovog dela Banata. Počevši od Specijalnog rezervata prirode Deliblatska peščara, kanala DTD, Dunava, ušća reke Nere u Dunav koje je stanište ogromnog broja ptica, Zagajičkih brda kao trenutno izuzetno posećenog lokaliteta, Belocrkvanskih jezera pa do Ramske a malo dalje nizvodno Dunavom i Golubačke tvrđave.  Jedna od interesantnih i malo poznatih činjenica o ovom delu Banata je i to da je Labudovo okno, koje se nalazi na 200m od lokacije Ekološkog centra, mesto sa najboljim uslovima za windsurf i kitesurf u Srbiji i jedno od boljih u regionu. Obzirom na blizinu i količinu razlilitih vodenih površina lokacija Ekološkog centra je idealna za svaki vid rekreacije na vodi. 

​

Kretanje se vrši linearno duž pravca pružanja kompleksa, komunikacijama koje su manje ili više javnog ili privatnog karaktera. Pa je tako primarna komunikacija potpuno javna, sekundarna služi za kretanje korisnika centra, dok je tercijarna, odnosno drvene ponte, predviđena za korisnike smeštajnih kapaciteta na samoj obali bare. Konceptom je predviđena podela, prema karakteru i funkciji dela kompleksa, na javniju i privatniju zonu. Javnija zona kompleksa obuhvatala bi objekte zatvorenog i otvorenog bazena, restorana, objekat u funkciji recepcije i prostora edukacije, vidikovca i parkinga za posetioce sa 35 mesta za parkiranje. Postojeći objekat vikendice se rekonstruise u objekat koji će korisnicima pružati usluge recepcije, za potrebe administracije centra ali i najvažniji deo, salu za predavanje za potrebe edukacije o ekologiji kao i krovnu multifunkcionalnu terasu preko koje se može pristupiti  vidikovcu. U okviru javnog dela kompleksa predviđen je zatvoreni polu-olimpijski bazen dimenzija 12.5x25m sa svim pratećim sadržajima, kao i otvoreni bazen dimenzija 12.5x18m. U zoni između otvorenog i zatvorenog bazena, predviđen je  restoran sa  50 mesta za sedenje. Zonu sa većeg stepena privatnosti  čine smeštajne jedinice projektovane kao tipske zemunice i sojenice. Smeštajni kapaciteti su projektovani tako da korisnicima pruže sve pozitivne tekovine savremenog života ali u okruženju u kom se ne nalaze svakodnevno – prirodi. Komfor po pitanju prostora, svetla i vazduha.Arhitektonskim alatima, afirmisane su sve pozitivne odlike okruženja. Kao mesto za gradnju zemunica predviđen je prirodni pad terena čiji nagib to dozvoljava. Samim tim dobili bi se zeleni krovovi kao mesta za različite aktivnosti na otvorenom. Osnovna ideja gradnje zemunica jeste da koliku površinu objekat zemunice zauzima svojim gabaritom, toliko se prirodi vraća kroz zeleni krov koji samoj kući daje povoljna termička svojstva. Sojenice su kao tip objekata izabrane za deo smeštajnih kapaciteta iz razloga potrebe da se korisnici dovedu u neposredan kontakt sa vodenom površinom koja je deo lokacije.

​

Orjentacija smeštajnih jednica kompleksa je severna  pa što je omogućilo korišćenjem velikih staklenih površina prema vodenom ogledalu bare bez toplotnih dobitaka, orjentacija  javnih sadržaja bazena i restorana takođe severna i prati topografiju lokacije u koji je ugrađena, a sve površine ka jugu pokrivene su zelenim krovovima koji krupne sadraje integrišu u prirodni teren što ujedno poboljšava energetsku efikasnost objekata.

Konceptualno rešenje podrazumeva da se pri daljoj razradi projekta vodi računa teži minimalnom carbonskom otisku i da gradi vodeći se principima pasivnih kuća kroz primenu lokalnih materijala, opeke i drveta, kao i prirodnih izolacionih materijala kao što su slama, blato i trska. Konceptualnim rešenjem predviđeno je korišćenje drveta kao ekološkog i obnovljivog  materijala za gradnju sojenica, kao i fasadne obloga zemunica . U narednim fazama projekta, neophodno je razraditi načine eksploatacije samog kompleksa kroz predloženo korišćenje obnovljivih izvora energije (sunca – plutajuća solarna farma) i vetra (korišćenjem mikro turbina – naša lokacija je jedno on najvetrovitijih mesta u Srbiji) kao i tretman i koriščenje vodenih resursa na ekološki odgovoran način.